Ters ozmos mantığını anlayabilmek için öncelikle ozmosun ne olduğunu anlamak gerekir. Yarı geçirgen bir zar ile ikiye ayrılmış bir kapta, su membrandan geçebilirken çözünmüş katıların çoğunluğu geçememektedir. Kabın içindeki iki bölümün derişimi birbirinden farklı olduğunda, su derişik olan tarafa doğru hareket ederek iki alanında aynı derişimde olmasını sağlar. Ozmos doğal bir süreçtir. Burada seyreltik olan taraftaki suyu hareket ettiren basınca ozmotik basınç denir.
Ters ozmos işlemi, ozmosun zıt yönlü olarak dış müdahale ile oluşturulmasıdır. Derişik olan tarafa, seyreltik olan taraftaki ozmotik basınçtan daha fazla basınç uygulanırsa su seyreltik tarafa hareket eder. Bu durumda bir tarafta çok daha derişik bir su elde edilirken diğer taraftaki su saflaştırılmış olur.
Endüstriyel ileri arıtma uygulamalarında ters ozmos ve nanofiltrasyon sistemlerinde bu yöntem kullanılarak, çapraz akış ile filtreleme sağlanır. Çapraz akış çalışma mantığı sisteme tek yerden su girişi olurken, ürün suyu ve atık su olmak üzere iki çıkış olmasıdır. Tüm filtrasyon yöntemlerinde çalışma metodu, filtrenin gelen kirlilik yükü ile tıkanması, sonrasında filtre sarfının değişimi yada ters yıkama işlemi ile kirleticinin yüzeyden atılmasıdır. Ancak ters ozmos sistemlerinde kirleticinin filtre yüzeyinde kalması değil, atık su çıkışından tüm kirleticilerin membran yüzeyine yapışmadan atılması istenmektedir. Bu sayede birim maliyetleri diğer filtrelere göre çok daha yüksek olan membranlar uzun ömürlü kullanılmaktadır.
Uygulamada öncelikle otomatik giriş vanası ile sistem çalıştırılır. Basınçlandırma pompası ile ters ozmos basıncı üretilir. Giriş ayar vanası ile çalışma debileri ayarlanır. Membranda çözünmüş maddeler ayrıştırılır. Atık su ayar vanası ile basınç kaybı önlenir ve atık su debisi ayarlanır. Basınç ölçer, iletkenlik ölçer vb. online ölçüm cihazları ile sürekli kontrol sağlanabilmektedir. Yıkama ünitesi, otomatik durulama vanası gibi yardımcı ekipmanlarla da membran ömürlerinin uzaması sağlanabilmektedir.
Ters ozmos sistemleri su içerisinde iyon mertebesindeki çözünmüş maddelerin giderimini sağlamak için kullanılmaktadır. Yüksek partikül boyutundaki kirleticiler ve SDI olarak bilinen çözünmüş askıda katı maddelerin membrana yoğun gelmesi sonucunda membran ömürleri ciddi oranda kısalacaktır.
Ters ozmos sarflarından en yüksek maliyetli ve arıtmanın ana aktörü olanı membranlardır. Bu sebeple membranların korunması ve kullanım ömrünün uzatılması birinci öncelik olmalıdır. Bu sebeple dikkat edilmesi gereken ilk konu ön arıtmanın yeterli olmasıdır. Membran yüzeyine yapışacak fiziksel kirleticiler ön arıtma ile tutulmalıdır. İkinci konu membran projeksiyonudur. Membran üreticileri tarafından sunulan projeksiyon programları ile su analizi kullanılarak optimum çalışma debi ve basınçları belirlenir. Projeksiyonla belirlenen çalışma debilerinin dışına çıkılması durumunda membran ömürleri olumsuz etkilenmektedir. Son olarak membranın korunması amacıyla sistem girişine antiskalant dozajı uygulanmalıdır. Antiskalant fosfonat bazlı etken maddesiyle birikinti ve çökelme önleyici ters ozmos koruma kimyasalıdır. Antiskalant üreticisi tarafından sunulan projeksiyon programı sonucu elde edilen dozaj miktarı kullanılarak dozlama yapılır.
Aquamatch kurduğu ters ozmos sistemleri ile son iki yıldır desalinasyon kapasitesi sıralamasında ilk yirmi firma arasına girerek dünya devlerinin arasındaki yerini almıştır. Akar Arıtım Doğu Marmara ve Karadeniz bölge bayiliklerini yürütmektedir. Akar Arıtım kurulumunu ve işletmesini yaptığı sayısız ters ozmos tesisiyle tecrübesini çalıştığı işletmelerle paylaşmaktadır.
